In het psycho-medisch centrum

bij-de-psycholoog‘Lukt het je niet om het huishouden te doen, wat je ook probeert, of vind je het gewoon niet belangrijk?’ De psycholoog, vrij groot, grote zwarte bril ook, spijkerbroek, springerig kort haar, minstens enkele jaren jonger dan ik, kijkt me vriendelijk aan. Erwin en mijn moeder zitten naast me, ook hun blikken op mij gericht. Wat zal ze zeggen?

‘Ik vind het tegenwoordig fijn als het opgeruimd is, anders voel ik me onrustig. En ik wil niet dat het smerig wordt. Maar als het erop aankomt, dan gaat mijn werk voor. Na het schrijven en regelen, mijn mails. Daarna misschien een afwasje of boodschappen.  Maar nee, inderdaad, ik vind het huishouden niet zo belangrijk.’ Nee, natuurlijk niet, denk ik later, vriendschappen onderhouden is belangrijker. Maar daar besteed ik nòg minder tijd en energie aan, verdomme.

‘Dat hoeft helemaal niet erg te zijn’, zegt de psycholoog, met dezelfde vriendelijke glimlach. ‘Het klinkt misschien raar als ik dat zeg, maar ik meen het.’ Een nadere verklaring kan ik me niet herinneren. Hoezo dan, raar?

Er is meer niet raar, volgens de man die met zijn collega’s zal beoordelen of ik ADD heb. Dat mijn moeder zich vooral herinnert dat ik een makkelijk en avontuurlijk kind was en niets van waar we hier voor komen. Zette ze me in de box, dan pruttelde ik even, maar richtte mijn aandacht al snel op iets anders, het volgende speeltje. Problemen op school, problemen om me te concentreren, opmerkingen, snel afgeleid zijn? ‘Nee, niet dat ik weet. Raar hè, daar kan ik me niets van herinneren.’ ‘Het is toch ook heel lang geleden, mevrouw?’ Maar om een goede diagnose te kunnen stellen, is informatie over mijn jongste jaren belangrijk.

Ik probeer me open te stellen, zoals aangekondigd. Hoe blij ik ook ben met de cursus bij het ADHD-centrum en hoe verbaasd ik ook was over de vanzelfsprekendheid waarmee mijn huisarts en eerdere psycholoog me op medicijnen wezen.  Ik beeld me in dat ik onlangs voor het eerst hulp gezocht heb. Dat ik gek word van chaos in mijn hoofd en dat ik in deze twee mensen eindelijk, eindelijk, eindelijk hulp denk te hebben gevonden.

Bij het handjesschudden vergis ik me in mijn rol. Ik ben nu niet de journalist die deze jonge, ietwat zenuwachtige, ‘zorgprofessionals’ komt interviewen en met luchtige opmerkingen geruststelt, nee, ik ben De Patiënt, die vast zenuwachtig is en gerustgesteld moet worden. ‘U heeft het koffie-automaat al gevonden, zie ik? Dat is goed hoor!’ In de drie uur die volgen onderdruk ik de neiging om mijn gesprekspartners enige basiskennis over het interviewen bij te brengen (‘Vraag altijd door!’, ‘Heeft iemand moeite om een vraag te beantwoorden, kom er dan later op terug!’, ‘Werk niet al te nadrukkelijk een vragenlijst af!’). En verzet ik mij niet tegen het nadrukkelijke zoeken naar Problemen – ik ben in een psycho-medisch centrum, zoals ik het op de uitnodiging genoemd zie worden en daar is ‘ziektebeeld’ nu eenmaal het uitgangspunt. Het is de gangbare benadering, ergens zal het goed voor zijn.

Nee, ik ben niet vreselijk impulsief, antwoorden we alledrie. Ja, er zijn burn-outs geweest. Hoe die eruit zagen? Nou, rot. Opstaan, ontbijten en vervolgens op de bank ploffen om bij te komen. Dit voorbeeld dateert wel al van veertien jaar geleden hoor, zo extreem is het daarna nooit meer geweest. Ja, ook in mijn kindertijd gebeurden er rare dingen. Met de bus naar school en na aankomst meteen in de bus terug stappen, ‘buikpijn.’ Had ik de ziekte van Pfeiffer, zoals de huisarts destijds suggereerde, was ik ziekelijk verlegen, of was er iets anders aan de hand? Dus financiën zijn vaak een probleem? En hoe zit het met seksualiteit?

Ik probeerde me open te stellen. Tot mijn opluchting, heb ik geen witte jassen gezien, zijn er geen elektriciteitsdraden aan mijn hoofd bevestigd, is er geen hersenscan gemaakt en mijn verklaring in het begin – dat kon ik niet laten – dat ik geen zin heb ik medicijnen, namen psycholoog en stagiaire vriendelijk ter kennisneming aan.

Wat was er, zoals verwacht, veel aandacht voor Problemen. Rottigheid als kind, crises als volwassene, potentiële crises tussen Erwin en mij. Niets waar ik nog nooit, met geen enkele hulpverlener of coach of met Erwin over gepraat heb, niets waar ik niet al dagboeken over vol schreef, niets dat ‘ik nog een plaatsje moet geven.’ Ik stelde me open, echt. Misschien hebben ze me iets te bieden, bij PsyQ. Ik wacht de uitslag en een volgend adviesgesprek af. Maar ik vrees dat ik last heb van ‘positieve bubbels’, zoals we dat op de zenschool noemen, positieve ervaringen die je ervan weerhouden om je werkelijk open te stellen voor iets vergelijkbaar-maar-nieuws. Na het eerste onderzoeksuur had ik een brok in mijn keel – door het oprakelen van ervaringen, in combinatie met de vriendelijke doch zorgelijke blikken die deze bij mijn gesprekspartners opriepen. Ook op dag één van de opleiding Effectief met ADHD had ik een brok in mijn keel, in het zoetzure feest der herkenning. Het is me niet gelukt, me helemaal open op te stellen. Doe mij die zoetzure brok maar.

De lange route

de lange routeZaterdagochtend, een link in mijn Facebook-brievenbus: een artikel in Psychologie Magazine, ‘Mijn leven met ADD‘. ‘Shit’, denk ik, ‘weer te laat. Dat stuk had ik moeten schrijven.  Waarom loop ik toch altijd achter de feiten aan?’ Retorische vraag, die ik nu heel makkelijk zou kunnen beantwoorden met ’tja, ADD…..’. Maar da’s te simpel. Er is genoeg dat ik, ADD of niet, wèl voor elkaar gekregen heb. En mijn mede-ADD-ende freelance-journalistieke collega Charlotte van Drimmelen deed het dus ook. En deed nog veel meer, zie ik als ik haar website bekijk. Tien jaar jonger en veel meer opdrachtgevers, au. Ik zie dat zo vaak, maar niet in combinatie met AD(H)D. Al weet ik inmiddels ook dat er aardig wat AD(H)D’ers in de journalistiek zitten.

Ik zet me over mijn jaloezie en ga lezen. ‘Goh, wat ben ik al een stuk verder’, schiet troostend door me heen, als ik lees over de caissière die Charlotte achterna rent omdat ze haar pinpas in het betaalapparaat liet zitten, over hoe Charlotte haar allerbraafste hond per ongeluk op het terras achterliet, hoe ze met haar armen vol boodschappen – ‘ik red me wel zonder tasje’ – naar huis loopt en dan pas bedenkt dat haar fiets voor de supermarkt staat, haar dagen zonder duidelijk begin en eind. Ik herken het structurele te laat komen, inclusief nahijgen van veel te hard fietsen en me een paar keer per dag verontschuldigen. De troep in huis. Die armen vol boodschappen en vergeten fiets. De afkeer van regels. Zij het, dat de extremen waarin Charlotte ze beschrijft, voor mij toch alweer best een poos tot het verleden behoren.

Wat me sterkt in de overtuiging dat mijn eigen zoeken, tien jaar langer dan zij, veel effect heeft gehad. Positief maar misschien ook negatief. Negatief in de zin dat de mantra ‘het zal wel weer niet lukken’ venijnig diep ingesleten zit. Het positieve is tastbaarder: de tijd dat ik een half uur naar mijn interviewaantekeningen moest zoeken voordat ik een artikel kon schrijven, ligt al jaren achter me. En ik durf te stellen dat ik tegenwoordig vaker ruim op tijd dan te laat op een afspraak ben.

Dat ging stapje voor stapje, via omwegen, terugvallen en oplevingen. Ik heb al beschreven hoe ik als kind leerde te schrijven wat ik niet vertellen kon. En hoe een podium me hielp om mijn verlegenheid te laten varen. Ik leerde ook al vroeg dat ik het prettig vond om alleen te zijn – overleggen is vreselijk lastig voor een verlegen chaoot. Ik zal in mijn jonge jaren nog wel meer strategieën hebben ontwikkeld, waar ik me niet eens bewust van ben. En vanaf mijn dertigste, ten tijde van mijn eerste burn-out, heb ik bewust hulp gezocht. Zo leerde een maatschappelijk werkster me dat collega’s het juist prettig vinden als je af en toe over iets persoonlijks praat, terwijl ik dacht dat ze me dan oppervlakkig of lui zouden vinden. Een psychologe wees me in 2001 al op de mogelijkheid dat ik ADD had en gaf me een boekje waarin ik vrijwel alles onderstreepte – zo blij was ik met alle herkenning en tips. Maar in de nacht voor de eerstvolgende sessie had ik zo slecht geslapen, dat ik tijdens die sessie te duf en onzeker was om daar een zinnig woord over te zeggen. Kort erna vertrok ik voor anderhalf jaar naar Argentinië en vergat dat hele ADD-verhaal.

Jaren na terugkomst liet een opruimcoach me zien dat opruimen een kwestie van kiezen is en dat ik zelfs de hardnekkigste stapel binnen korte tijd kan wegwerken zonder dierbare spullen roekeloos weg te gooien.  Mijn haptonome hielp me te voelen en erkennen wat mijn lichaam me te vertellen had, om te beginnen een hardnekkige neiging om heel hard weg te rennen als iemand te dichtbij kwam. Pas toen ik me daar bewust van was, kwam, deze week precies vijf jaar geleden, Erwin in mijn leven. Wat het op slag evenwichtiger, rustiger en gelukkiger maakte. Twee  jaar later begon ik met mediteren. Ik merk dat ik aarzel om het te schrijven, zelfs een beetje bang ben om ervan beschuldigd te worden dat ik, voor eigen gewin of voor het gewin van de zenschool, zieltjes wil winnen. Maar ik schrijf het toch, omdat ik het oprecht meen: als er voor mijn gevoel ìets is dat me werkelijk geholpen heeft om me beter te concentreren, niet meer op elke impuls te reageren, te relativeren, te focussen en, na elke slechte nacht of andere terugslag, snel het evenwicht terug te vinden, is het mediteren en zen. Met dank aan mijn zenleraar, dat natuurlijk wel, en aan degenen die me eerder hielpen. Zonder de eerdere stappen, had ik ook mijn nieuwste stappen niet gezet.

En toen kwam de laatste psycholoog, die me, mijn dank is groot, herinnerde aan ‘mijn ADD’. En toen het ADHD-centrum en deze blog.

Charlotte van Drimmelen vond heil in ritalin, in combinatie met een coach die haar basisvaardigheden voor het plannen bijbrengt en leert om minder emotioneel te reageren. Was ik bij die psychologe dik tien jaar geleden wakkerder geweest en had zij me de mogelijkheid gegeven, dan had ik waarschijnlijk ook voor die aanpak getekend. En daar was ik nu vast blij mee geweest.

Nu denk ik dat pillen me weinig extra’s te bieden hebben. Me eerder juist een opdonder geven, door de bijwerkingen. Toch ga ik over twee dagen naar PsyQ, een particuliere instelling voor geestelijke gezondheidszorg, voor diagnose-onderzoek. De afspraak staat nog van kort nadat ik gehoord had dat mijn ziektekostenverzekering geen coaching door het ADHD-centrum vergoedt. Behandeling, inclusief pillen, door PsyQ vergoedt ze wel.

Ik sta niet te springen. Mijn telefonisch intake liep aan de hand van een vragenlijst waarin niet alleen mijn onrust, impulsiviteit en slaapproblemen aan de orde kwamen, maar ook mijn drank- en drugsgebruik en eventuele zelfmoordpogingen. Wat voel ik me welkom. Maar ik kan mijn nieuwsgierigheid niet onderdrukken. Naar de uitkomst van de diagnose, naar wat de psychiaters me te bieden hebben, naar of ze me er werkelijk vooral als ‘zieke’ bekijken, zoals tot nu  toe leek. Ik zal proberen me open te stellen. Baat het niet dan schaadt het niet gaat hier niet op – al zal ik pas medicijnen slikken als ik het gevoel heb dat ik alle andere mogelijkheden heb benut. Ik hoop in ieder geval op mooi nieuw blogmateriaal.

Bron van frustratie

frustratieIk ben jaloers. Op jullie.  Ja jullie. Mijn lezers. Vooral de trouwe lezers onder jullie. Zo. Heb nog geen twintig woorden neergetikt en ik voel me nog boos worden ook. Niets persoonlijks hoor. Ben blij dat jullie er zijn. En doorlezen. Al maakt dat, dat doorlezen, me nog jaloerser. En bozer.

Ik weet natuurlijk niet in welke omstandigheden jullie nu zitten te lezen. Is dat op een tablet in een luie stoel of in de trein of ergens waar niets en niemand je kan storen, heb je er speciaal tijd voor vrij gemaakt en dingen voor opzij gezet, dan ben ik milder. Zit je jezelf, terwijl je dit leest, op te vreten omdat je hier eigenlijk helemaal geen tijd voor hebt en wéét dat elke minuut die je hier nog langer aan verdoet je minstens vijf minuten kost aan energie die je voor iets anders bedacht had, dan heb ik niets gezegd. Dan kijk ik je zuchtlachend aan. ‘Vind jij dat ook zo frustrerend’, vraag ik je dan, ‘al die mensen die gewoon overal tijd en rust en energie voor lijken te hebben? En niet alleen als ze er speciaal tijd voor inplannen, zich afsluiten, even niets anders meer hoeven en er dus goed voor gaan zitten? Of als ze lamlendig in bed liggen, net niet ziek genoeg om te slapen, maar wel ziek genoeg om het tegenover de buitenwereld te kunnen verantwoorden dat ze nu even niets meer hoeven en dus eindelijk, eindelijk, eindelijk toekomen aan de – fysieke of digitale – stapel leesvoer die onder de stapels ’to do’ ligt te wachten voor ‘als ik eraan toekom’? Zeg je ‘ja’, ben ik nog blijer. ‘Dus jij zou ook graag eens wat vaker de rust willen hebben, ook op werkdagen, om een wat langer artikel te lezen, een persoonlijke mail te schrijven, een blog te volgen, je neus achterna te surfen op internet of iets anders niet-strikt-noodzakelijks te doen, om vervolgens de draad der verplichtingen weer op te pikken en ‘gewoon’ af te maken?’ Ja? Een soortgenoot, hoera!

Kort na onze uiting van verstandhouding, zal ik me natuurlijk weer van je afwenden. De klokt tikt door en er zitten nog 95 mails in mijn inbox, ik had Erwin beloofd vandaag toch echt de afwas en boodschappen te doen, heb me (stiekem, zonder toezeggingen te doen waar teleurstellingen op kunnen volgen) voorgenomen om naar de wasserette te gaan (wasmachine is stuk en het komt er maar niet van om achter een betaalbare vervanger aan te gaan) en ik heb nog vier teksten liggen die ik vandaag zou lezen en corrigeren of beoordelen en dan wil ik vanavond ook nog eens gewoon fit en vrij het weekend in gaan. Een onmogelijke combi. Dus eerst deze blog maar en dan zien we wel waar en wanneer en hoe dit keer het schip strandt.

‘Wat betekent AD(H)D voor jou?’ Dat was de eerste vraag in de eerste oefening die we op dag één van de opleiding Effectief met AD(H)D deden. Ik heb het over een kleine twee weken geleden – het was er nog niet van gekomen om wat dieper op de lesstof in te gaan. De vraag werd gesteld vanuit het idee dat ADHD geen stempel is. Voor iedereen die de symptomen bij zichzelf herkent, is het effect anders. En is dus iets anders nodig om daarmee om te kunnen gaan. Het eerste antwoord dat bij me opkwam: ‘Een bron van frustratie.’ En vervolgens noemde ik ook leuk wat positieve dingen. Doorzettingsvermogen, creativiteit, avonturen als mijn Argentijnse. Ben ik goed in, positieve kanten belichten. Altijd opgewekt, altijd optimistisch. Ook over opdrachten die ik zal vervullen, natuurlijk, dit keer, binnen de tijd. Naar opdrachtgevers toe, tenminste. Zodat ik weet dat ze iets van me verwachten. Wat voelt als de stok achter de deur die ik nodig heb om in actie te komen. Thuis ben ik realistischer, om het positief te zeggen.

Een bron van frustratie dus.

Deze week opnieuw. Woensdagavond. Ik fiets na de zenles terug naar huis en verzucht blij: ‘Goh, ik ben een stuk fitter dan vorige week. Toen, na de les waarin ik maalde over ‘Doe ik het goed?, viel ik zowat om van de slaap. Niet vreemd, kort na die twee dagen cursus en twee keer tot kort voor middernacht bloggen. Ik kan me niet het exacte moment herinneren waarop ik over de vermoeidheid heen was, maar woensdagavond wist ik opeens dat het zover was. Ik blij. En vol goede moed voor de volgende dag. Zou ik lekker vroeg opstaan, misschien wel een extra ronde mediteren, een half uurtje vrijuit schrijven, eindelijk het interview regelen dat ik regelen zou en een flinke slag slaan in het terugdringen van mijn emailachterstand. Daarna opgewekt mijn postronde doen, eindelijk verder te lezen in de cursusreader en, na een rustige maaltijd, ontspannen te genieten van een optreden van Herman Brusselmans, lang geleden gereserveerd door de trouwe fan aan mijn zijde. Om de volgende dag, vandaag dus, mijn handen helemaal vrij te hebben voor deze blog en vervolgens een maandenlang klaarliggende opdracht zonder deadline.

En toen sliep ik niet. Of nauwelijks. Lag te malen. Over die mails, die opdracht en dat dit bloggen wel erg veel tijd in beslag neemt. Dus ik stond op. Zette, tegen inmiddels heel goed beter weten in, de computer aan. Ging om half vier terug naar bed. Bleef ’s ochtends dus wat langer liggen. En toen Erwin van de nood een deugd probeerde te maken door hetzelfde te doen – hij heeft de hele week cursus en hoeft pas om half 10 de deur uit – gaf ik uiting aan mijn frustratie. ‘Ik dacht dat ik het tegenwoordig goed kom, vroeg opstaan en gewoon te doen wat ik van plan ben, maar volgens mij lukt dat alleen als jij ook vroeg opstaat en vervolgens de deur uitgaat.’ Van beginnende romantiek bleef weinig over. Ik zeg dit namelijk vaker. Het gaat namelijk altijd zo. Een fit en vrolijk vandaag, garandeert geen fit en vrolijk morgen. Hoe hard ik er ook bij zei dat het probleem geheel en al bij mij ligt en dat ik niet van hem verlang dat hij dus maar zo vaak en zo vroeg mogelijk de deur uitgaat, hij wilde het niet horen.

De rest van de dag sleepte ik mezelf voort. Geen extra meditatie en schrijven, het telefoontje over het interview bleef onbeantwoord, de mailachterstand bleef op peil, de postronde putte me uit en bij Herman Brusselmans zat ik te slapen. Naja, niet helemaal. Ik kreeg er net genoeg van mee, om zin te krijgen om te lezen. En te schrijven. Bij dezen.